رفتارهای فرانقشی
رفتارهای فرانقشی شامل رفتارهای اختیاری کارکنان است که جزو وظایف رسمی آنها نیست و مستقیما توسط سیستم رسمی پاداش سازمان در نظر گرفته نمی شود، ولی اثربخشی کلی سازمان را افزایش می دهد و برای عملکرد، اثربخشی و موفقیت عملیات سازمان مهم هستند( طبرسا و رامین مهر، 1389).
معرفی پرسشنامه رفتارهای فرانقشی ارگان
این پرسشنامه در سال 1988 توسط ارگان و همکارانش ساخته شده است.
پرسشنامه رفتارهای فرانقشی به سنجش رفتارهای فرانقشی افراد در پنج بعد زیر می پردازد:
- وظیفه شناسی: بعد وظیفه شناسی حالتی است که در آن اعضای سازمان رفتارهای خاصی را انجام می دهند و فراتر از حداقل سطح وظیفه مورد نیاز برای انجام آن کار فعالیت می نمایند.
- نوع دوستی: نوع دوستی به رفتارهای مفید و سود بخشی از قبیل ایجاد صمیمت، همدلی و دلسوزی میان همکاران اشاره دارد که خواه به شکل مستقیم و یا غیر مستقیم به کارکنانی که دارای مشکلات عادی هستند کمک می کند.
- فضیلت مدنی: رفتار یا فضیلت مدنی از مسئولیت پذیری، از علاقه یا تعهد به سازمان ناشی می شود. نظارت بر محیط به منظور شناسایی فرصت ها و تهدیدات حتی به هزینه شخصی نمونه ای از این رفتار هاست.
- جوانمردی: که به شکیبایی در برابر موقعیت های مطلوب و مساعد، بدون اعتراض، نارضایتی و گلایه مندی اشاره می کند.
- احترام و تکریم: این بعد بیان کننده نحوه رفتار افراد با همکاران، سرپرستان و مخاطبان سازمانی است. افرادی که در سازمان با احترام و تکریم با دیگران رفتار می کنند دارای رفتار شهروندی سازمانی مترقی می باشند.
این پرسشنامه دارای 23 سوال است و جواب هر سوال به صورت طیف لیکرت پنج درجه ای از خیلی کم تا خیلی زیاد می باشد.
همچنین پرسشنامه رفتارهای فرانقشی ارگان دارای روایی و اعتبار و نمره گذاری نیز می باشد.
